1. Sốt xuất huyết là gì?

Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do siêu vi trùng tên là Dengue (Đăn-gơ) gây ra. Biểu hiện nặng nhất khi bị sốt xuất huyết là hội chứng sốc dengue (dengue shock syndrome, DSS) được gây ra bởi Dengue virus (chi Flavivirus, họ Flaviviridae) do muỗi vằn hút máu truyền siêu vi trùng từ người bệnh sang người lành.

Muỗi vằn là giống muỗi có nhiều khoang trắng ở lưng và chân, thường sống ở trong nhà, đậu trong những chỗ tối như gầm bàn, gầm giường, hốc tủ. Chúng chích và hút máu người cả ngày lẫn đêm.

2. Vì sao sốt xuất huyết nguy hiểm?

Sốt xuất huyết là bệnh có thể xảy ra quanh năm và xuất hiện nhiều nhất là vào mùa mưa. Bệnh có thể bộc phát thành đại dịch đe doạ sinh mạng trẻ nhỏ và sức khỏe cộng đồng. Sốt xuất huyết nguy hiểm bởi bệnh có thể trở nặng bất ngờ, gây tỉ lệ tử vong cao. Đặc biệt, hiện nay vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và thuốc phòng ngừa cho căn bệnh này

Theo các bác sĩ và chuyên gia đầu ngành, sốt xuất huyết thường xuất hiện ở người lớn dưới 2 dạng: biểu hiện ra bên ngoài và không biểu hiện ra bên ngoài (hay gặp nhất là xuất huyết tiêu hóa và xuất huyết não).

Với Sốt xuất huyết tiêu hóa (trong ruột): Ở người lớn, bệnh có biểu hiện ban đầu rất bình thường, chỉ sốt, ít ho, không sổ mũi, không nổi ban. Sau 1 đến 2 ngày, bệnh nhân sẽ đi tiêu ra máu nhưng không nhiều và bắt đầu xuất hiện những hạt lấm tấm trên da, người xanh xao.

Với Sốt xuất huyết não, bệnh biểu hiện ban đầu không rõ ràng nhưng có tỉ lệ gây tử vong rất cao. Ban đầu, người bệnh xuất hiện sốt, nhức đầu, ngay sau đó tay bị tê liệt, không thể cử động. Cuối cùng, người bệnh bị hôn mê rồi dẫn đến tử vong. Tiến triển bệnh sốt xuất huyết não biểu hiện rất nhanh và thường không thể cứu chữa kịp thời.

Đối với dạng xuất huyết bên ngoài, bệnh gặp ở người lớn thường diễn biến phức tạp và xuất hiện ồ ạt hơn ở trẻ em. Thời gian bị sốt cũng kéo khoảng 11-12 ngày thậm chí dài hơn (ở trẻ em chỉ 7 ngày). Sốt xuất huyết ở người lớn nguy hiểm nhất chính là lúc mạch huyết áp bị tụt, từ đó bắt đầu sinh ra các biến chứng nguy hiểm như xuất huyết tiêu hóa, suy gan, đông máu. Tỷ lệ biến chứng ở sốt xuất huyết người lớn là khoảng 5%.

3.  Nhận biết trẻ em bị sốt xuất huyết?

Khi thấy trẻ xuất hiện những dấu hiệu sau:

•   Sốt (nóng) cao 39-40 độ , đột ngột, liên tục trong 3-4 ngày liền.

•   Xuất huyết (chảy máu) thường ở nhiều dạng:

•   Xuất huyết dưới da: Làm lộ trên mặt da những chấm nhỏ màu đỏ, đốm đỏ hay vết bầm. Phân biệt với vết muỗi cắn bằng cách căng da chung quanh chấm đỏ, nếu chúng vẫn còn là do xuất huyết, ngược lại nếu biến mất thì đó là vết muỗi cắn.

•   Chảy máu cam, chảy máu chân răng, nướu răng.

•   Ói hoặc đi cầu ra máu (nước ói màu nâu, phân lợn cợn như bã cà phê hoặc đỏ tươi).

•   Đau bụng.

•   Sốc là dấu hiệu nặng, thường xuất hiện từ ngày thứ 3-6 của bệnh, đặc biệt lúc trẻ đang sốt cao chuyển sang hết sốt và có thể xảy ra kể cả khi không thấy rõ dấu hiệu xuất huyết. Dấu hiệu sốc gồm:

•   Trẻ mệt, li bì hoặc vật vã

•   Chân tay lạnh

•   Tiểu ít

•   Có thể kèm theo ói hoặc đi cầu ra máu.

4. Làm gì khi trẻ bị sốt xuất huyết?

Đưa trẻ đi khám bệnh ngay. Nếu trường hợp nhẹ, có thể chăm sóc tại nhà như sau:

•   Cho trẻ nghỉ ngơi, tránh chạy nhảy.

•   Cho ăn nhẹ: cháo, súp, sữa…

•   Cho uống nhiều nước hơn bình thường, có thể dùng nước chín để nguội, nước Oresol (nước biển khô, cách pha: 1 gói pha vào 1 lít nước, uống 100-150ml nước/kg cân nặng/ngày), nước cam vắt, nước chanh đường…

•   Hạ sốt với thuốc Paracetamol, lau nước ấm khi sốt cao.

•   Không cho trẻ uống Aspirin (vì sẽ gây thêm xuất huyết), không cắt lễ hay cạo gió, không được quấn kín hoặc mặc áo nhiều trong khi trẻ đang sốt, không cữ ăn, không nhịn uống.

Trong trường hợp khi thấy có các dấu hiệu trở nặng bất ngờ, cần đưa trẻ ngay đến các cơ sở y tế để tiến hành chữa trị:

•   Người trẻ mệt nhiều hơn, âu lo bứt rứt, li bì hoặc vật vã

•   Tay chân lạnh, đau bụng hơn

•   Nôn nhiều, da đổi màu bầm, môi tím lại.

5. Làm thế nào để phòng bệnh sốt xuất huyết cho trẻ?

•   Để trẻ mặc quần áo dài tay, ngủ mùng (màn) có mắt vải nhỏ cả ban đêm lẫn ban ngày. Không để trẻ tiếp xúc thường xuyên với những nơi thiếu ánh sáng, ẩm thấp để tránh muỗi đốt.

•   Thoa thuốc chống muỗi lên những vùng da lộ ra ngoài để bảo vệ trẻ mọi lúc

•   Đậy kín lu, vại, hồ, bể chứa nước, không tạo nơi cho muỗi đẻ và hàng tuần nên cọ rửa với bàn chải để trứng muỗi rơi ra; thả cá 7 màu diệt lăng quăng (bọ gậy).

•   Giữ nhà cửa ngăn nắp, sạch sẽ, thoáng khí, không treo quần áo tránh chỗ cho muối trú đậu, loại bỏ các vật chứa nước đọng, thay nước bình hoa mỗi ngày, đổ dầu hôi hoặc pha nhiều muối vào chén nước chống kiến chân tủ thức ăn để triệt nơi sinh sản của muỗi. Có thể dùng thuốc diệt muỗi hoặc nhang trừ muỗi.